- Oekraïne heeft de Russische Zwarte Zeevloot flinke klappen toegebracht.
- Het zal echter zeer lastig worden voor het Oekraïense leger om de controle over de Krim terug te nemen, volgens militaire experts.
- Oekraïne heeft dan fors meer militaire capaciteit nodig.
- Lees ook: Rusland zal bijna 2 miljoen militairen verliezen en nog 5 jaar nodig hebben om de 4 Oekraïense regio’s die het claimt volledig te veroveren, volgens Britse legerbaas
Rusland heeft de controle over de Krim gekregen nadat het schiereiland in 2014 werd geannexeerd. Sindsdien fungeert de haven van Sebastopol als hoofdkwartier voor de Russische Zwarte Zeevloot.
Na de grootschalige Russische invasie van Oekraïne in 2022 heeft het Oekraïense leger echter herhaaldelijk teruggeslagen, waarbij het volgens openbaar beschikbare informatie ongeveer de helft van de oorlogsschepen van de Russische vloot heeft vernietigd of beschadigd, waaronder één onderzeeër.
Oekraïne heeft luchtdrones, zeedrones en antischipraketten ingezet tegen de Russische vloot, vaak met verwoestende resultaten.
De acties van Oekraïne hebben er zelfs voor gezorgd dat Russische oorlogsschepen zich terugtrokken van de militaire haven in de hoofdstad Sebastopol naar bases in de havenstad Feodosia (aan de andere kant van de Krim) en naar de Russische havenstad Novorossiysk.
Rusland kan inmiddels minder makkelijk gebruik maken van de Krim als logistieke aanvoerroute voor de bevoorrading van legereenheden in het zuiden van Oekraïne. Ook lijkt de aantrekkingskracht van de Krim als strandbestemming in de zomer voor Russische toeristen af te nemen.
Maar als Oekraïne zijn beloften om de Krim te heroveren gestand wil doen, zal het een enorme aanvalsmacht nodig hebben. "De Krim heroveren is extreem moeilijk, omdat het in wezen een eiland is", zegt Mark Cancian, een gepensioneerde kolonel van het Amerikaanse Korps Mariniers tegen Business Insider. Cancian is tegenwoordig analist bij de denktank Center for Strategic and International Studies.
"Een amfibische aanval is onmogelijk, omdat Oekraïne niet over schepen beschikt om grote aantallen troepen met zware uitrusting te vervoeren", aldus de militaire analist. "Verder heeft Rusland nog steeds langeafstandsvliegtuigen en onderzeeërs."
Volgens defensie-expert Basil Germond van de Lancaster University in het Verenigd Koninkrijk heeft Rusland een enorme militaire infrastructuur op de Krim die ernstig beschadigd zal moeten worden om Oekraïne een kans te geven om de Krim te heroveren.
Germond zegt dat Oekraïne "eerst het pad moet vrijmaken voor een invasie door alle Russische lucht-, luchtverdedigings-, raketverdedigings-, communicatie- en elektronische oorlogsapparatuur op de Krim uit te schakelen. Mogelijk moet daarbij ook de Kertsj-brug worden platgelegd."
De Krim: grote uitdaging voor Oekraïne
Het bereiken van de Krim is een uitdaging gebleken, vanwege de locatie ver weg van de frontlinies, de zwaar versterkte verdedigingslinies van Rusland en het gebrek aan mankracht en luchtmacht van Oekraïne, zeggen militaire experts en analisten tegen Business Insider.
"De Krim ligt diep in door Rusland bezet gebied en ver van de huidige frontlinies", geeft Cancian aan.
Rusland heeft zijn bijna duizend kilometer lange frontlinie zwaar versterkt met anti-tank greppels, doolhoven van loopgraven, 'drakentanden'-barricades en mijnenvelden, waarbij een groot deel van de verdediging ten het noorden van de Krim ligt. "Het zal tijd kosten voor de Oekraïners om deze verdediging te doorbreken", zegt analist Mark Temnycky van het Eurasia Center van de Atlantic Council.
Zonder de mogelijkheid om een grote aanvalsmacht over water of door de lucht te vervoeren, zal Oekraïne gedwongen zijn om door de Russische verdedigingslinies te breken om de Krim te benaderen. Bovendien zou Rusland, als het zijn greep op de stad Cherson verliest, mijnen kunnen leggen en zijn vuurkracht kunnen concentreren op de weinige toegangswegen over land naar de Krim.
"Hoe kan Oekraïne genoeg troepen op het schiereiland krijgen om controle op te eisen, zonder een amfibische zeemacht op de Krim te laten landen?", vraagt Germond van Lancaster University zich af.
Oekraïne heeft tot nog toe zijn toevlucht genomen tot aanvallen op de Russische luchtverdediging op de Krim met raketten en langeafstandswapens, waaronder door de VS geleverde Army Tactical Missile Systems, beter bekend als ATACMS.
Afgelopen maand gaven oorlogsanalisten van The Institute for the Study of War aan dat de aanhoudende aanvallen van Oekraïne op de Russische luchtverdediging de Krim onhoudbaar zou kunnen maken als militaire basis. Maar ze merkten ook op dat Rusland waarschijnlijk militaire faciliteiten in de buurt van burgers plaatst om verdere Oekraïense aanvallen af te schrikken.
In juli beweerde de Russische gouverneur van de stad Sebastopol dat bij een Oekraïense aanval vier doden en 151 gewonden waren gevallen. "Miljoenen burgers wonen op het schiereiland en de Oekraïners willen de burgerbevolking geen schade toebrengen", licht analist Temnycky toe.
Bij een aanval op de Krim zijn aantallen beschikbare troepen uiteindelijk cruciaal. Rusland wil tegen het einde van het jaar 690.000 troepen inzetten voor de oorlog in Oekraïne. Op de Krim zou dan een troepenmacht van misschien 60.000 tot 80.000 man aanwezig kunnen zijn. Het is waarschijnlijk dat Rusland er meer dan 100.000 militairen kan inzetten als de Krim wordt bedreigd.
Om door de verdediging heen te breken, heeft Oekraïne waarschijnlijk een troepenmacht nodig die drie tot vijf keer zo groot is als de verdedigingsmacht. Dat is een veelvoud van de troepenmacht die werd ingezet bij het Oekraïense tegenoffensief van 2023.
Directeur Benjamin Friedman van denktank Defense Priorities denkt dat Oekraïne niet de mankracht en luchtdekking heeft die nodig zijn om een "groot offensief" in te zetten. "Zelfs met F-16's denk ik niet dat Oekraïne de mogelijkheid heeft om zijn grondtroepen effectieve luchtsteun te geven, gelet op de Russische luchtverdedigingscapaciteit", zegt hij tegen Business Insider.
Herovering van de Krim
Ondanks de uitdagingen waar Oekraïne voor staat, geloven sommige experts dat het Oekraïense leger met genoeg wapens, troepen en tijd in staat moet zijn om de Krim te heroveren.
Dit zou inhouden dat de landengte van Perekop, die de Krim scheidt van het vasteland van Oekraïne, moet worden overgestoken of dat de moerassen in het oosten moeten worden overgestoken om de Krim te bereiken. "Dat is gebeurd tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de Duitsers de Krim veroverden in 1942 en de Sovjets het schiereiland heroverden in 1944", zegt Cancian.
Voor zo'n operatie moet Oekraïne echter eerst door een belangrijke Russische verdedigingslinie breken, een complex systeem van verdedigingswerken en obstakels in het door Rusland bezette gebied in het zuiden en oosten van Oekraïne waar Oekraïne nog nooit doorheen is gekomen.
Een oprukkende troepenmacht loopt bovendien een groot risico om in de weinige toegangswegen over land in de knel te komen en vernietigd te worden door de korte- en langeafstandsartillerie die Rusland vrijwel zeker zou inzetten.
Volgens oprichter Sergej Sumlenny van de Duitse denktank European Resilience Initiative Center is de vraag vooral "wanneer Oekraïne zoveel vuurkracht zal verzamelen, niet alleen artillerie, maar ook luchtmacht, dat ze erin slagen door deze verdedigingslinies heen te stoten en dan de Krim te bereiken".
Sumlenny stelt dat de Krim historisch gezien kwetsbaar is geweest voor offensieven. "Er is geen enkel geval in de geschiedenis waarin iemand de Krim kon verdedigen tegen een aanval", zegt hij. "Als je kijkt naar alle voorbeelden waarin legers duidelijk klaar stonden om te vechten en hun posities te verdedigen, kunnen we zeggen dat de Krim praktisch een onverdedigbaar fort is", zegt Sumlenny.
"Op het moment dat het Oekraïense leger verschijnt bij de landengte van Perekop tussen de Krim en het vasteland, zullen de Russen voor een heel eenvoudige keuze staan", stelt hij. "Of ze trekken zich onmiddellijk terug uit de Krim of ze worden afgeslacht of gevangen genomen."
Andere experts zijn een stuk voorzichtiger. Temnycky acht een grootschalige invasie om de Krim te heroveren "zeer onwaarschijnlijk", vanwege de enorme Oekraïense verliezen die daarmee gepaard zouden gaan.
Friedman zegt ondertussen dat zo'n operatie een "instorting aan de Russische kant" zou vereisen, wat volgens hem "extreem onwaarschijnlijk, maar niet onmogelijk" is.
Er wordt ook gevreesd dat Rusland nucleair geweld zou overwegen, als zijn troepen op het punt zouden staan de Krim te verliezen. Cancian denkt dat het heroveren van de Krim eerder "een afsluiting van de oorlog zou zijn, geen tussentijdse operatie".